وقتي خدا از زنی دفاع می کند!
خوله پیش پیامبر صلی الله علیه و سلم آمد همسرش عائشه نیز در منزل
تشریف داشتند, خوله گفت: ای پیامبر خدا شوهرم جوانی ام را تباه کرد
و من رحم خود را در اختیار او گذاشتم, حالا که مسن و پیر گشته ام,
مرا ظهار کرده است.
اکنون آیا او بر من حرام گشته یا رخصتی هست که من پیش او برگردم؟
پیامبر اکرم فرمودند: در مورد پسرعمویت تقوا داشته باش چون او پیر
و فرتوت شده .
اما خوله مدام با پیامبر صحبت می کرد تا بلکه گره از کارش بگشاید
پیامبر عزیز جوابی برای گفتن نداشتند و می فرمودند : هنوز برای من
دستوری نیامده است و می گفتند: نظر من این است که بر او
حرام گشته ای.
خوله شکایتش را به پیشگاه خدا مطرح کرد: خدايا! من نزد تو از وضعیت
و نیاز خود گله دارم, خدايا! كودكاني دارم خردسال, كه اگر آنان
را به اوس بدهم ضايع ميشوند و اگر آنان را پیش خود نگه دارم
گرسنه می مانند, خدایا درد مرا چاره کن و بر پیامبرت فرمانی نازل کن.
عائشه می گوید: سپاس تنها لایق خدایی است که همه چیز را
می شنود؛ من در گوشه منزل خود نشسته بودم اما همه سخنان او
را نمی شنیدم که خدای متعال شکایت او را شنید و سوره مجادله
را نازل کرد : (( خداوند گفتار آن زني را كه دربارهي شوهرش با تو بحث
و مجادله ميكند و به خدا شكايت ميبرد قطعا شنید و پذیرفت.
خدا قطعاً گفتگوي شما دو نفر را ميشنود ، چرا كه خدا شنوا و بينا
است . كساني كه زنان خود را ظهار ميكنند (و بديشان ميگويند :
شما براي ما همسان مادرانمان هستيد ) ، آنان مادرانشان نميگردند ،
و بلكه مادرانشان تنها زناني هستند كه ايشان را زائيدهاند .
چنين كساني سخن ناهنجار و دروغي را ميگويند
( چرا كه مادر و فرزند بودن ، چيزي نيست كه با سخن درست شود ) .
خداوند بسيار باگذشت و آمرزگار است.)) سوره مجادله: 1و2
این داستان در همه کتب تفسیر به صورت مفصل نقل شده است
و اساسا از آن به عنوان شان نزول سوره مجادله نام می برند و بدین
منوال خداوند در دفاع از زنی که از سوی شوهرش مورد بی مهری
قرار گرفته بود قوانینی دائمی برای بشر فرستاد.
اين ماجرا از چندین جهت قابل تامل است:
1- مشکلی که برای این زن صحابی پیش آمد امروز بسیاری از زنان
نیز با آن گرفتار هستند, به محض اینکه سنی از عمرشان گذشت
از سوی شوهرانشان مورد کم مهری و چه بسا بی مهری قرار
می گیرند, اما کجاست آن وجدانی که از شنیدن این آیات عبرت بگیرد
و بداند که خدایی شنوا از گله و شکایت زنان آگاه است؟
2- این سوره و این ماجرا حکایت از پیوند جماعت نخستین اسلام با
رهنمون الهی و ارشاد نبوی دارد! حقیقتا انتظار آنها از حکم آسمانی
برای فیصله ی ماجراهایشان شگفت انگیز است.
3- درایت زن صحابی " خوله" در این قضیه تحسین آمیز است, او تربیت
و مراقبت از فرزاندنش را در صورت جدایی ضایع می بیند و علی رغم
گله و شکایت از وضعیت خود نمی خواهد این آسیب بزرگ اجتماعی
بر تربیت و مراقبت فرزندانش تاثیر سوء بگذارد.
4- خداوند در دفاع از زن و حقوق آن، قوانینی سفت و سخت تشریع
می کند تا مردها نتوانند آنها را در زندگی زناشویی معلقه کنند و
حتی جریمه های سنگینی می گذارد تا مبادا به ذهنشان تصمیم
چنین کاری خطور کند.
می فرماید: {كساني كه زنان خود را ظهار ميكنند ، سپس از آنچه
گفتهاند پشيمان شوند ، بايد بندهاي را آزاد كنند ، پيش از آنكه با يكديگر
نزديكي و آميزش انجام دهند . اين درس و پندي است كه به شما
داده ميشود ، و خدا آگاه از آن چيزي است كه ميكنيد . اگر هم
كسي بندهاي را نيابد و توانائي آزاد كردن او را نداشته باشد ، بايد
دو ماه پياپي و بدون فاصله روزه بگيرد ، پيش از آنكه شوهر و همسر
با همديگر نزديكي و آميزش كنند . اگر هم نتوانست ، بايد شصت
نفر فقير را خوراك دهد . اين ( قانونگذاري ) بدان خاطر است كه
بگونهي لازم به خدا و پيغمبرش ايمان بياوريد
( و برابر دستور اسلام ، نه جاهليّت ، زندگي را بسر بريد ) .
اينها قوانين و مقرّرات خدا است ( و آنها را مراعات داريد .
هر كه آنها را مراعات نكند و ناچيز انگارد ، به سوي كفر رهسپار است )
و كافران عذاب دردناكي دارند . }
سوره مجادله 3 و 4
پی نوشت ها
آیات 1 تا 4 سوره مجادله:
قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ (1) الَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْكُمْ مِنْ نِسَائِهِمْ مَا هُنَّ أُمَّهَاتِهِمْ إِنْ أُمَّهَاتُهُمْ إِلَّا اللَّائِي وَلَدْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَيَقُولُونَ مُنْكَرًا مِنَ الْقَوْلِ وَزُورًا وَإِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ (2) وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا ذَلِكُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ (3) فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًا ذَلِكَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ (4)