براي مسجد خصوصيات فراواني در روايات اسلامي بيان گرديده است، که
حاکي از اهميت اين مکان است به عنوان نمونه به چند مورد از آن اشاره مي گردد:
مسجد خانه خداست
هر چيزي که به خداوند منسوب گردد حکايت از اهميت آن چيز دارند به
عنوان نمونه خداوند کعبه را خانه خودش معرفي مي کند آنجا که به
ابراهيم و اسماعيل دستور تطهير آن را مي دهد.
در مورد مساجد نيز چنين است که خداوند آن را خانه هاي خودش معرفي
مي کند با اينکه خداوند داراي مکان خاص نمي باشد آنجا که مي فرمايد خوشا
بحال کسي که در خانه خودش وضو بگيرد آنگاه به سوي
خانه من بيايد و مرا در خانه ام زيارت نمايد.
تطهير آن واجب و تنجيس آن حرام است
اينکه يک مکاني هميشه بايد پاک بماند و نجس نمودن آن حرام است دال
بر اهميت آن مکان دارد؛ زيرا هر چه مکان مقدس تر حفظ حرمت آن لازم تر
است يکي از احکام خاص مساجد حرمت نجس نمودن آن و وجوب پاک نمودن
سريع آن از نجاسات است به گونه اي که بر نماز نيز مقدم است
و ابتدا بايد مسجد تطهير و سپس در آن نماز گزارده گردد.
حرمت توقف جنب و حائض
نه تنها نجاست مسجد بلکه حضور انسان آلوده نيز در مسجد حرام است
براي همين يکي از احکام خاص مساجد بر خلاف کنيسه و کليسا حرام
بودن توقف انسان جنب يا زن حائض در آن است.
حرمت تدفين اموات
هر چند انسان مومن در اسلام قداست دارد چه در زمان حياتش و چه بعد از
مرگش لکن قداست مسجد تا کجاست که ميتي که سه غسل او داده شده
است و الان طهارت ظاهري و باطني دارد حرام است در مساجد مدفون گردد و اين
از آن جهت است که مسجد براي هميشه به عنوان يک مکان عبادت
باقي بماند و تبديل به مقبره اموات نگردد هر چند زيارت قبور
اموات نيز از تاکيدات اسلام و امور حسنه است.
تعمير مسجد ملاک ايمان
اگر کسي بتواند مسجدی که خراب شده و خرابي آن هتک حرمت مسجد
به حساب مي آيد بر او واجب است آن را تعميير نمايد قرآن کريم نشانه ايمان
به خدا و روز معاد نترسيدن از غير خدا را تعمير و آباد ساختن مسجد معرفي
مي نمايد و تا حدي خداوند آباد کننده مساجدش را دوست دارد که
پيامبر فرمودند: وقتى مرضى را از آسمان بر مردم فرود آورد خداوند آن
را از بانيان مساجد دور مي گرداند.
لزوم رعايت ادب نسبت به آن
حفظ احترام مسجد در اسلام واجب است و هر کاري که هتک حرمت مسجد
به شمار آيد حرام است و اين مساله تا بدان جا اهميت دارد که براي حفظ
حرمت مسجد دستور داده شده است همسايگان مسجد نماز خود را
در مسجد بگذارند که امير مومنان فرمودند نماز همسايه مسجد جز در
مسجد درجه کامل قبولي را ندارد مگر اينکه شخص معذور باشد و
حضرت تا چهل منزل کنار مسجد را جز همسايگان آن مسجد معرفي نمودند.
حرمت ورود مشرک و کافر به مسجد
جايگاه مسجد همانند خانه انسان نيست که هر انساني حق وارد شدن
به آن را داشته باشد بلکه اگر شخص در حد اعلا تمييز باشد و تميزترين و
خوشبوترين لباسها را هم پوشيده باشد ولي قلبش ايمان به خدا و روز
قيامت نداشته باشد حق وارد شدن مسجد را ندارد زيرا هر چند ظاهرش
تمييز ولي باطن شرک آلودش کثيف است.
محل نشست و برخاست مومن است
به عنوان يک شاخص اساسي در اسلام مسجد ملاک و معيار شناخت مومن
حقيقي از غير آن است به عنوان نمونه محل نشست انسان مومن مسجد
معرفي گرديده است که حاکي از اهميت اين مکان است که هر
کس مسجد محل نشست او باشد حاکي از ايمان اوست.
خانه پرهيزكاران است
اگر کسي مي خواهد پرهيزکاران را شناسايي نمايد به مسجد بنگرد هر کس
مسجد را به عنوان خانه خود قرار داد و در آن زياد رفت و آمد و نشست
و برخاست نمود بدانيد که او از پرهيزکاران ست.
از ديگر شاخصه هاي مسجد که حاکي از اهميت آن است، مي توان
به موارد زير اشاره کرد:
بهترين مكان ها بر روي زمين است
محل خريد متاع آخرت است
مجلس پيامبران الهي است
زيارتگاه خداوند است